Satelliet tekening van de Theems estuarium
THEEMS

Quickfacts

Londen en Theems, een onafscheidelijk duo

De Theems is de bekende rivier die door Londen, de hoofdstad van Engeland en Groot-Brittanië, heenloopt en vele verschillende bekende gebouwen zijn gevestigd aan de Theems zoals: The Big Ben, Palace of Westminster, the London Eye en The London Tower. Welke misschien nog wel het meest iconisch is voor London is de Tower Bridge over de rivier heen.

Al sinds de stichting van Londen door de Romeinen, toen Londinium genoemd, was de rivier een levensader voor de stad. De Romeinen gebruikte de rivier al voor de aanvoer van goederen en mensen over water naar de stad. In de middeleeuwen werd de rivier nog belangrijker voor handel en het besturen van het wereldrijk in de latere jaren.

Ligging

De Theems is een 330 kilometer lange rivier die uitmondt in de Noordzee. Deze rivier begint bij de Thames Head, welke grote delen van het jaar droog staat. Het debiet van de rivier bedraagt bij de vloedlijn, nabij Teddington gemiddeld 53m3 per seconde.

Het estuarium ligt ongeveer op de volgende coördinaten:

51°29'43.7"N 0°43'15.0"O

Het estuarium loopt voor ongeveer 100 kilometer door voordat het overgaat in de Noordzee.

Klimaat

Het klimaat van het estuarium is volgens de klimaatclassificatie van Köppen-Geiger Cfb, dit houdt in dat het een zeeklimaat betreft. Er zijn geen droge perioden in deze gebieden, er valt minimaal meer dan 30mm regen verspreid over het hele jaar en de warmste maand heeft een gemiddelde maandtemperatuur van minder dan 22°C.

De maand oktober is de natste maand voor het gebied met een gemiddelde neerslag van 68,5 mm, de droogste maand voor het gebied in februari. In vergelijking met Nederland (Amsterdam) valt er weinig neerslag: in de maand oktober valt er in Nederland (Amsterdam) 89,6 mm regen.

Gebouwen in Londen

Dat Londen een zeer oude stad is, kan onder meer opgemaakt worden door de bouwjaren van verschillende gebouwen te bekijken. Door de grote brand van 1666 in Londen zijn er weinig gebouwen over uit de periode van voor deze brand. Voor 1666 waren de meeste gebouwen gemaakt van hout, waardoor deze zijn verwoest bij deze zeer destructieve brand. De gebouwen na deze periode werden gemaakt van solide stenen, hierdoor is een groot deel van de oude gebouwen bewaard gebleven.

Notitie: de bouwjaren zijn gegeneraliseerd voor het gehele gebied.

Op de kaart zijn de bouwjaren van geheel 'Greater Londen' te zien, dit is het hele gebied wat onder Londen gerekend wordt, maar niet de stad Londen zelf bedraagt. Op de kaart is onder meer te zien dat:


Natuurlijke eigenschappen

Ontstaanswijze en het stroomgebied

luchtfoto estuarium

Wat is een estuarium?

Het Theems estuarium is een semi-ingesloten waterlichaam dat een open verbinding heeft met de zee en waar het zoute water verdund is met zoet water wat afkomstig is van het land. Een estuarium kan ook aangeduid worden als een verdronken rivierdal. Het mixen van het zoete en zoute water is één van de eisen die gesteld worden bij de aanduiding van een estuarium.

Het rivierdal is onder water komen te staan in de laatste ijstijd, de rivier heeft in de tijd dat de zeespiegel een stuk lager was ingesneden in het land, dit heeft ervoor gezorgd dat er een rivierdal is ontstaan. Dit rivierdal is onderwater komen te staan dat het klimaat over de hele wereld warmer werd en de zeespiegel weer begon te stijgen.

De rivier komt uit in het estuarium en het water van de rivier is zoet water, er zijn weinig mineralen aanwezig die het water zout kunnen maken. Dit water komt terecht in het zoute zeewater, waardoor het water in het water in een estuarium brak (zoet en zout gemixt) is.

Het stroomgebied wordt natuurlijk bepaald door natuurlijk gevormde barrières zoals:

Stroomgebied van de Theems

Het stroomgebied van de Theems is één van de grootste van Engeland en heeft een oppervlakte van 16.000 km2.

In de kaart zijn alle stroomgebieden weergegeven in het Verenigd Koninkrijk, deze zijn aangegeven met rode lijnen. De rode lijn die rond de Theems is weergegeven geeft het stroomgebied van de Theems aan.

Een stroomgebied is een gebied waar de neerslag zich verzamelt en afvoert naar een gemeenschappelijke uitlaatpunt zoals een rivier. Het stroomgebied omvat al het oppervlaktewater van de neerslag, het smelten van sneeuw en kleine waterlichamen zoals kleine meertjes die in de richting lopen van het gemeenschappelijke uitlaatpunt. Het grondwater dat stroomt richting het uitlaatpunt wordt ook meegerekend bij het stroomgebied.


Geschiedenis van Londen en de Theems

Van de Kelten en Romeinen tot de hedendaagse Britten

Londen, de hoofdstad van Engeland en het Verenigd Koninkrijk, is één van de oudste grote steden ter wereld en is ongeveer twee millennia geleden gebouwd door de Romeinen. In de huidige tijd is Londen de grootste metropolis en het economisch hart van Engeland en het Verenigd Koninkrijk.

Londen is sinds het oude Londinium al een belangrijk knooppunt van de zee naar het achterland, dit vanwege haar ligging vlakbij het estuarium en de Theems die het stroomopwaarts het achterland in gaat.

Londinium

Londinium

Londinium was de eerste grote nederzetting op de plek van hedendaags Londen. De stad werd gebouwd op twee heuvels, die boven het omringende landschap uitkwamen. Vanuit deze nederzetting werd een brug naar het zuiden over de Theems heen gebouwd.

In de tweede eeuw na Christus werd de stad de officiële hoofdstad van de Romeine provincie Brittanica, de hoofdstad was in eerste instantie gevestigd in het huidige Colchester, of hoe het in de Romeinse tijd heette: Camulodunum.

Vanaf de vijfde eeuw begon Londinium, samen met het Romeinse rijk, langzaamaan in verval te raken. Rond het jaar 457 na Christus werd de stad grotendeels verlaten door de oude bewoners en raakte de stad volledig in verval en werd niet meer hersteld.

Vanaf de vijfde eeuw begon Londinium, samen met het Romeinse rijk, langzaamaan in verval te raken. Rond het jaar 450 na Christus werd de stad grotendeels verlaten door de oude bewoners en raakte de stad volledig in verval en werd niet meer hersteld.

Middeleeuws Londen

Middeleeuws Londen

Tussen het jaar 450 en het jaar 1000 werd de Londen geregeerd door Angelsaksische koningen. De eerste Christelijke Angelsaksische koning, Ethelbert de koning van Kent, stichtte St. Paul's Cathedral. In de negende eeuw werd Londen regelmatig geplunderd door de Vikingen. Nadat de Vikingen verslagen werden werd Londen, mede door de toenemende handel, een welvarende stad. Tot het jaar 1066, toen de laatste Angelsaksische koning Edward the Confesser kinderloos stierf volgde er een opvolgingsstrijd. Willem de Verover (William the Conqueror) veroverde Engeland en zijn tegenstander werd verslagen in the Battle of Hastings en werd daardoor de nieuwe Engelse koning.

Willem de Veroveraar liet The White Tower bouwen als verdedingswerk in de stad, nadat dit verschillende keren werd uitgebouwd groeide dit uit tot The White Tower uit tot de Tower of Londen. De zoon van Willem de Veroveraar legde de fundering neer voor het latere Palace of Westminster.

In de dertiende eeuw vond een van de meest belangrijke momenten in de Britse geschiedenis plaats: ondertekening van de Magna Carta. De toenmalige koning van Engeland, Jan zonder Land, trok volgens de edelen teveel macht naar zich toe, onder dwang hebben zij de koning uiteindelijk de Magna Carta laten tekenen. Dit had grote gevolgen voor de macht van de koning welke ingeperkt werd, daarnaast garandeerde het de politieke vrijheden van edelen. Dit document staat voor de Engelse vrijheid, recht en democratie. De Magna Carta maakt nog steeds deel uit van het huidig Engels wetboek.

Londen in de Gouden Eeuw

De Londense Gouden Eeuw

Vanaf het begin van de zestiende eeuw begon de stad Londen weer te floreren en werd de stad weer welvarend, zo waren er 41 ambachtsgilden in de stad aanwezig. Dit groeide uit dat in het midden van de zestiende eeuw de handel in Londen flink toenam, waardoor er meer welvaart in de stad was. In dezelfde tijd groeide de bevolking van Londen van meer dan 100.000 naar meer dan 200.000, deze mensen konden vrijwel allemaal gehuisvest worden. Deze mensen konden gehuisvest worden door de religieuze reformatie (1536) die in gang gezet werd door Hendrix VIII. Hendrik wilde van zijn toenmalige vrouw Catharina van Aragon scheiden, maar dit werd niet toegestaan door de kerk. Hendrik VIII besloot uit de kerk te stappen en een eigen kerk op te richten: de Anglicaanse Kerk en de koning van Engeland werd het hoofd van de kerk. De voormalige kerk moest al haar bezittingen afstaan in Engeland en Londen, waardoor er plek vrijkwam voor nieuwe woningen binnen Londen.

Aan het begin van de zeventiende eeuw telde Londen ongeveer 200.000 inwoners, hiermee behoorde de stad tot een van de grootste steden van Europa. In deze periode maakte Londen en Engeland een grote culturele bloei door met schrijvers en wetenschappers als William Shakespeare en Ben Jonson. De nieuwe koning, Jacobus I, had een grote bijdrage geleverd aan de Londense bevolking door nieuwe watervoorziening voor de stad aan te leggen, hierdoor werd hij een zeer populaire koning. De tweede helft van de zeventiende eeuw zou voor Londen in het teken staan van een grote pestepidemie, die ongeveer 100.000 slachtoffers eiste, ‘The Great Fire of Londen’ en oorlog met de Republiek der Verenigde Nederlanden.


The Great Fire of London

Een grote ramp en een zegening tegelijkertijd

The Great Fire of London was voor de Londenaren een grote ramp, ongeveer 100.000 mensen waren hun huis kwijtgeraakt het centrum van Londen moest opnieuw opgebouwd worden en er waren verschillende doden gevallen bij deze verwoestende brand. Deze brand had ook een keerzijde: mogelijke plaatsen waar de pest nog bestond waren verbrand en deze kon niet meer terugkomen. Enkele jaren voor de brand heerste er een grote pestepidemie in Londen die een groot aantal slachtoffers heeft geëist en de ziekte was nog niet volledig weg uit de stad. Na de brand was deze ziekte volledig weg uit de stad en kon er opnieuw begonnen worden.

Maar hoe en waar is de brand ontstaan die de stad bijna volledig in de as legde?

Pudding Lane

Op 1 september 1666 in de avond was de bakker Thomas Farynor bezig met zijn dagelijkse routine, hij doofde alle vuren van alle ovens in zijn woning maar vergat één vuur te doven. Zijn bakkerij was gevestigd aan Pudding Lane, vlakbij de London bridge. De zomer van 1666 was een droge zomer, waardoor de houten gebouwen uitgedroogd waren en waren daardoor zeer vatbaar voor vlammen. Het vuur uit de oven sprong mogelijk over op een stapel hooi of stro en greep daarna langzaam om zich heen. Er was een sterke wind, deze zorgde ervoor dat het vuur over kon slaan naar verschillende huizenblokken.

Het vuur was gauw onhandelbaar geworden en de stad werd daardoor compleet verlamd, het vuur kon niet gedoofd worden. In een poging om het vuur te doven zijn huizen die nog niet verbrand waren tot ontploffing gebracht met springstof, echter kon dit ook niet ervoor zorgen dat het vuur zich bleef verspreiden.

Het vuur raazde door het oude, van hout gemaakte, Londen heen en legde alles in de as wat er in de weg kwam. De temperatuur liep op sommige plaatsen tot 1200ºC en kon zelfs aardewerk laten smelten. Na vijf dagen was het vuur uitgeraasd door een tekort aan brandstof, hierna werd duidelijk hoeveel schade de brand had aangericht.

Na de brand..

Schade

Nadat het vuur uitgeraasd was, werd de schade duidelijk: 80% van de gebouwen in Londen was in vlammen opgegaan, hierbij behoren ook onder meer 87 kerken, waaronder de oude St. Paul's Cathedral die Londen rijk was Opvallend genoeg had de brand weinig mensen gedood, naar alle waarschijnlijkheid zes mensen.

Nieuwe gebouwen

De brand, ondanks dat het ongeveer 13000 gebouwen in de as heeft gelegd, heeft er voor gezorgd dat Londen zich kon gaan ontwikkelen. De oude, kleine en vooral van slechte kwaliteit gemaakte huizen waren weggevaagd door de brand, hierdoor konden nieuwe van steen gemaakte gebouwen teruggezet worden.

De pest

De brand was naast dat er nieuwe gebouwen neergezet konden worden, ook goed voor de uitroeiing van de pest: de brand had vele ratten die in de stad leefde verbrand. Door het verbranden van deze ratten, kon de builenpest die door deze ratten verspreid werd niet meer verspreid worden. Daarnaast heeft de brand ook gezorgd voor de eerste polissen in de wereld, mensen konden zich verzekeren tegen onder andere schade door brand.


Londinium

Alle gekleurde gebieden zijn ooit onderdeel geweest van het Britse Koninkrijk

De zetel van een wereldrijk

Tussen het jaar 1500 en 1600 begon het Britse Koninkrijk zich overzees uit te breiden en vanaf 1600 begin dit grootse vormen aan te nemen. Grote delen van de Nieuwe Wereld werden gekoloniseerd door de Britten en/of door oorlog overgenomen van andere landen. In de 18e eeuw was Noord-Amerika, op Quebec na, in handen van de Britten. Dit wordt ook wel het Eerste Britse Rijk genoemd. Tot 1783 bleef het huidige Verenigde Staten in handen van Britten, totdat de Verenigde Staten zich onafhankelijk van Britse Rijk hadden gevochten.

Na het verliezen van de Verenigde Staten wordt de tijd van het Tweede Britse Rijk ingeluid. Waar het Eerste Britse Rijk vooral draaide om bescherming van handel, draaide het in het Tweede Britse Rijk voornamelijk om economisch liberalisme, oftewel economische vrijheid. De blik van het Britse Rijk was na het verliezen van de Verenigde Staten niet meer gericht op de Nieuwe Wereld, maar op Azië en Afrika. Zo werd de Kaap Kolonie verovert op de Zeven Verenigde Nederlanden, die op dat moment de oorlog hadden verloren van Napoleon.

Londen was de hoofdstad van het Britse Rijk en was hierdoor één van de belangrijkste steden ter wereld. Het was het economisch hart van het Britse Rijk en vele schepen kwamen ook aan in Londen, vooral voor het bedrijven van handel. Daarnaast was Londen de belangrijkste stad van de wereld doordat het de hoofdstad van het Britse Rijk was en daar belangrijke beslissingen genomen werden die ingrijpend konden zijn voor het gehele Britse Rijk.